फागुन ८, तेहरान | इरानले अन्टार्कटिका आफ्नो भएको दाबी गरेको छ । नौ सेना प्रमुख कमाण्डर रियर एडमिरल शाहराम इरानीले सेप्टेम्बरमा भनेका थिए कि दक्षिण ध्रुवमा तेहरानको सम्पत्ति अधिकार छ। इरानीका अनुसार उनको योजना त्यहाँ आफ्नो देशको झण्डा फहराउने र सैन्य तथा वैज्ञानिक कार्य गर्ने हो । इरानले पनि दक्षिण ध्रुवमा नौसेना आधार निर्माण गर्ने तयारी गरिरहेको बताएको छ ।

यसैबीच, प्रश्न उठिरहेको छ कि तेहरानले अन्टार्कटिकामा किन दावी गरिरहेको छ र यसले विश्वव्यापी संकटमा कस्तो प्रभाव पार्छ ?

अन्टार्कटिका विश्वको पाँचौं ठूलो महादेश र सबैभन्दा दक्षिणी महादेश हो। समय बित्दै जाँदा धेरै देशहरूले अन्टार्कटिकामा अभियानहरू सञ्चालन गरेका छन् र क्षेत्रीय दाबी गरेका छन्। तर, डिसेम्बर १, १९५९ मा एक दर्जन देशले अन्टार्कटिक सन्धिमा हस्ताक्षर गरे। महाद्वीपमा विवादहरू रोक्नको लागि डिजाइन गरिएको यो सन्धि बारे वाशिंगटनमा एक सम्मेलन भयो।

यो उल्लेखनीय छ कि यस अन्टार्कटिक सन्धिमा हस्ताक्षर गर्ने देशहरूमा अर्जेन्टिना, अष्ट्रेलिया, बेल्जियम, बेलायत, चिली, फ्रान्स, जापान, न्यूजील्याण्ड, नर्वे, दक्षिण अफ्रिका, अमेरिका र रूस थिए।

यद्यपि सन्धिले क्षेत्रीय सार्वभौमसत्ताको दाबीलाई सम्बोधन नगरे पनि, यसले देशहरूलाई सैन्य अड्डाहरू निर्माण गर्न, हतियार परीक्षण गर्न र अन्टार्कटिकामा रेडियोधर्मी फोहोरको डिस्पोज गर्न प्रतिबन्ध लगाएको थियो। यस सन्धिको विशेष विशेषता यो थियो कि यसको अन्त्यको लागि कुनै मिति तोकिएको थिएन। यसको सट्टा, यसलाई ३० वर्षमा सम्भावित समीक्षाको लागि सोधिएको थियो। १९९१ मा, देशहरूले सन्धिको लागि एक प्रोटोकलमा हस्ताक्षर गरे।

रिपोर्टका अनुसार इरानको नौसेनाका कमाण्डर–इन–चीफ रियर एडमिरल शाहराम इरानीले अन्टार्कटिकामा इरानी झण्डा फहराउने योजना बनाएको बताएका छन्। यसका लागि पहिले अनुसन्धान टोली पठाइनेछ । वातावरण अध्ययन गर्न समूह पठाउने प्रयास भइरहेको छ । गत वर्ष सेप्टेम्बरमा पनि इरानले अन्तर्राष्ट्रिय जलक्षेत्रमा आफ्नो नौसेनाको उपस्थिति बढाउने योजना बनाएको बताएको थियो ।

रिपोर्टका अनुसार इरानको नौसेनाका कमाण्डर इन चीफ रियर एडमिरल शाहराम इरानीले अन्टार्कटिकामा इरानी झण्डा फहराउने योजना बनाएको बताएका छन्। यसका लागि पहिले अनुसन्धान टोली पठाइने छ । वातावरण अध्ययन गर्न समूह पठाउने प्रयास भइरहेको छ । गत वर्ष सेप्टेम्बरमा पनि इरानले अन्तर्राष्ट्रिय जलक्षेत्रमा आफ्नो नौसेनाको उपस्थिति बढाउने योजना बनाएको बताएको थियो ।

आफ्नो सैन्य क्षमता बढाउने र अन्टार्कटिकाजस्ता दुर्गम स्थानमा आफ्नो पहुँच विस्तार गर्ने प्रयासका रूपमा यो कदम चालिएको उनले बताए ।

इरानको यो दावीलाई लिएर विज्ञहरुले यो चिन्ताको विषय भएको बताएका छन् । उनका अनुसार अन्टार्कटिकाको सम्बन्धमा इरानको भावी योजनाले धेरै बहुपक्षीय महासन्धिहरूको उल्लङ्घन मात्र गर्दैन तर आफ्नो आक्रामक अडानलाई निरन्तरता दिने काम पनि गर्नेछ। विज्ञहरूका अनुसार तेहरानले जति पटक विस्तार गर्छ, त्यसले नियममा आधारित प्रणालीलाई हानि पुरयाउँछ ।

अन्टार्कटिका तत्कालै खतरा नदेखिन सक्छ, तर यदि पश्चिमको प्रतिक्रिया इरानले आणविक हतियार निरीक्षकहरूलाई निष्कासन गरेको जस्तो भयो भने, यसले भविष्यमा विश्वव्यापी संकटलाई बढाउन सक्छ।